Az Görme

Tanımı Klinik Önemi Sebepleri ve Risk Faktörleri Bulguları Testleri ve Tanısı Tedavisi

Medikal veya cerrahi tedaviler yanında numaralı gözlükler, kontakt lensler veya göz içine yerleştirilen merceklere rağmen kişide görme artırılamıyorsa az görme söz konusudur. Az görme daha çok görme keskinliği azalması gibi gibi algılansa da aslında görme alanında daralma, kontrast kaybı, ışık hassasiyetine karşı uyum yeteneği veya cisimleri bozuk şekillerde algılama bozuklukları da yine bu grup içinde değerlendirilir. Az görme kişinin günlük aktivitelerini engeller ve rehabilitasyon gerektirir.

Az görme daha çok yaşlı kimselerde olmakla birlikte sebebine bağlı olarak çocuklar da dahil olmak üzere her yaşta izlenebilir.

Bu durum körlükle eş anlamlı değildir. Az gören kişilerin hala bir görmesi mevcut olup özel görme cihazları kullanılarak görmeleri artırılabilir. Son yıllrada gerek optik gerek elektronik olarak az görenlere yardımcı sistemlerde çok büyük gelişmeler olmuştur.

Az görmesi olan kişilerin rehabilitasyonundaki amaç kişilerin temel aktivitelerini kendilerinin yapabilmeleri sağlamak ve etrafına bağımlı yaşamalarını azaltmaktır.

Görsel rehabilitasyon çalışmaları, değişik yaş gruplarında farklı yaklaşımları gerektirir. Görme engelli olmak eğitimin ve sosyal gelişimin tüm basamaklarını etkilediği için özellikle çocuklarda erkenden konuya müdahale etmek çok önemlidir. Rehabilitasyonda başarılı olmak için bu işe yoğunlaşmış göz hekimi, pediatrik nöroloji uzmanı, fizyoterapist ve eğitimciden oluşan bir grubun ortak çalışmasını gerektirir. Tüm çalışmalar göz hekiminin engelli çocuğun işlevsel görmesini değerlendirip vereceği rapor esas alınarak planlanır.

Görme engelli bir çocuğa sahip olmak aileleri düşündüren ve kendilerini çaresiz hissettiren bir konudur. Konunun uzmanlarına düşen görev görme kaybı ile ilgili yapılacak şeylerin olduğunu anlatmak ve onları hayata bağlanmalarını sağlamaktır.

Hamileliğin ilk üç ayında annenin geçirdiği kızamıkçık veya toksoplazmoz hastalığı ile erken doğumda görülen ve tedavi edilmeyen prematüre retinopatisi bebeklerde ağır görme bozukluğu (az görme) yaratır.

Menenjit, ansefalit gibi beyin hasarı yapan ateşli hastalıklar ile çatapat gibi patlayıcı maddelerin veya kimyasal sıvıların göze kaçması çocukluk dönemindeki görme azlığının en sık nedenlerindendir.

Yetişkinlerdeki az görmenin en sık nedeni bir yaşlılık hastalığı olan yaşa bağlı makula dejenerasyonudur. Bunun yanı sıra glokom, diyabetik göz hastalığı, göz yaralanmaları da diğer nedenler arasındadır.

Az görenler az bir oranda görme yeteneğine sahiptirler. Bu kişiler etraflarını bir sis perdesi veya buzlu cam arkasından gördüklerinden yakınırlar. Sebebe bağlı bulgular da değişir. Örneğin retinanın merkezindeki makulanın hasara uğramasıyla merkezi görme kaybolur, fakat sağlam kalan kenar (periferik) retinadan görme yeteneği devam eder. Glokomda görme kayıbı çevreden başlayarak merkeze kadar ilerler.

Göz muayenesi genellikle tıbbi öykünün öğrenilmesi ve herhangi bir görme sorununun yaşanıp yaşanmadığının sorulmasıyla başlar.

Daha sonra detaylı göz muayenesi yapılır. Gözün fonksiyonları test edilir ve görme keskinliği ölçülür. Oftalmik görüntüleme metodlarından faydalanılır.

Az gören hastaların rehabilitasyon tedavisi almaları gerekir. Az görmenin sebebi tespit edildikten sonra görmeyi artırıcı çeşitli cihazlar önerilir veya bu cihazların uygulanabileceği bir rehabilitasyon merkezine hastalar sevk edilir.

Az görenlere yardım cihazlarında büyütme amacıyla lensler veya lens kombinasyonları kullanılır. Bunlar normal gözlük camlarından farklıdır. Bu merceklerin yanında uygun aydınlatmanın sağlanması az görenlere yardımcı cihazı kadar önemlidir.

Büyütücü gözlükler normal gözlüklerden daha güçlüdür. Direkt olarak bir gözlüğe monte edilebilirler ya da kişinin kendi gözlük numaraları üzerine eklenebilir. Bunları kullanırken okunacak materyalin göze çok yaklaştırılması gerekir, aksi takdirde yazı odak dışında kalır. Bu durum kişiyi ürkütebilir, fakat zamanla kendisi ve çevresi alışılır.

El büyüteçleri daha çok bilinir. Bunlarla kısa süreli yakın görüş gerektiren fatura, telefon rehberi, telefon tuşları, ev aletlerinin düğmeleri vb. gibi şeylerin görülmesinde oldukça faydalıdır. Ellerinde titreme olan hastalar için masa üstü ayaklı olanlar; görmesi çok düşük olan hastalar için de aydınlatmalı büyüteçler önerilir.

Son yıllarda gerek optik gerek elektronik olarak az görenlere yardımcı sistemlerde çok büyük gelişmeler olmuş ve yeni ürünler geliştirilmiştir.